هر روز ناخودکش‌تر از دیروز؟

چرا دارم با گوشی تایپ می‌کنم؟ زیرا لامپ‌ها خاموش است کیبورد لپ‌تاپ دیده نمی‌شود. من با سن خر و سال‌ها تجربه کار با لپ‌تاپ و ادعایی که کون خر را پاره می‌کند، هنوز نمی‌توانم از حفظ و بدون نگاه کردن دکمه‌ها تایپ کنم. راستش چرا می‌توانم، ولی سختم است و سرعتم پایین می‌آید. قدیم‌ها بهتر بودم. الان کیری شده‌ام.
بگذریم.
فکر می‌کردم پست بعدی‌ام (در واقع فعلی‌ام) در این وبلاگ -وقتی که داشتم اینجا را راه می‌انداختم فکر نمی‌کردم در سال ۲۰۱۹ -شت! جدن ۲۰۱۹ شد! چقدر گذشت- هنوز از کلمه‌ی وبلاگ استفاده کنم. اما دارم می‌کنم- احتمالن پست آخرم باشد. یعنی آنقدر فاصله می‌افتد که خود به منتهی می‌شود به خودکشی. یعنی دیگر حوصله‌ی پست گذاشتن نخواهم داشت مگر یک بار برای قبل از خودکشی. اما چند روز است دوباره دارم به خودنکشی فکر می‌کنم. و خب تصمیم گرفتم به همین مناسب یک پستی هم بگذارم.
بیکاز آی هو تو... یو نو؟

یک چیز جالبی جدیدن در من شکفته است. می‌توانم ساعت‌ها بدون اینکه کاری بکنم یک جا ثابت بنشینم یا دراز بکشم. مثلن در یک مهمانی که همه با هم در حال صحبت‌اند، و من کسی را ندارم باهایش صحبت بکنم، و گوشی‌ام هم چون به شارژ است همراهم نیست، می‌توانم ساعت‌ها بنشینم و به یک گوشه زل بزنم و حوصله‌ام سر نرود. فکرم یک جورهایی مشغول‌تر از همیشه است. و یک جورهایی هم نه‌چندان مشغول. یعنی ذهنم درگیر است اما به چیز خاصی فکر نمی‌کنم یا افکارم به چیز خاصی منتج نمی‌شود. و واقعن حوصله‌ام سر نمی‌رود. حس می‌کنم یک جور سوپرپاور است. مثلن می‌خواهم فیلمی یا سریالی چیزی ببینم، حوصله ندارم و نمی‌بینم؛ به جایش لم می‌دهم و به گوشه‌ای خیره می‌شوم و کاری نمی‌کنم. روزها این خوب است. اما شب‌ها جواب نمی‌دهد. شب‌ها کله‌ام کیری می‌شود و نمی‌توانم از این سوپرپاور جدیدم استفاده کنم. در رختخواب اگر خوابم نبرد اعصابم به هم می‌ریزد. اگر توییتری چیزی برای سرگرمی پیدا نکنم، استرس می‌گیرم. برای همین ممکن است به کسی تکست دهم.

کریوینگ دارم برای صحبت کردن. نیمه‌شب‌ها. و کس به خصوصی نیست. یکی دو بار یکی دو نفر تکست دادند و سرگرم شدیم اما نمی‌شود هر شب به همان‌ها تکست داد که.

نمی‌دانم چرا تصمیمم برای خودکشی ملغی شد. نه اینکه قبلش صددرصد باشد. از هزینه‌ی معنوی و مادی‌ای که برای خانواده‌ام می.شد می‌ترسیدم. جمع کردن جنازه‌ی له شده از روی آسفالت، پول می‌خواهد. باید بلندش شوند و بیایند تهران و بروند پزشک قانونی و جسد پاره پوره را به زور تشخیص هویت کنند و بعد کلی پول آمبولانس حمل جسد بدهند از تهران و بعد کلی پول کفن و دفن. و سوم و هفتم و پانزدهم و چهلم. مادرم که احتمالن سکته می‌زند ولی نمی‌میرد. دق می‌کند. پدرم پاره می‌شود. با خودش فکر می‌کند آخر افکار بدردنخورش کار دستش داد. و بعد در خودش می‌شکند.

آن قدیم‌ها که دین را تازه داشتم زیر سوال می‌بردم پدرم می‌گفت سوال نپرس چرا که از راه به‌در می‌شوی. افرادی را می‌شناختم که از این سوال‌ها پرسیدند و از راه به در شدند. که البته عجب حرف احمقانه‌ای است. چون یک درصد هم فکر نمی‌کند که راه، خودش اشتباه بوده. بگذریم. ولی می‌دانم بعد از مرگ من آن افکارم را موثر می‌داند و فکر می‌کند تحت همان افکار از راه به در شده‌ام.

فعلا که دوباره دست کشیده‌ام از خودکشی. قرص گرفته‌ام بخورم ببینم چه می‌شود. حتی ممکن است به کارمندی تن در دهم.

توضیح واضحات یا ناواضحات؟

شاید بگویید تو که می‌دانی، تو که شستت خبردار شده، چرا خودت بی‌خیال نشدی و هنوز هی پول پول می‌کنی؟ اصلن این همه عقده از کجا آمده که هنوز راجبش اینقدر حرف می‌زنی؟ شاید بگویید برای خیلی‌ها اینطور که تو می‌گویی دغدغه/عقده نیست. مشکل از توست. شاید بگویید ذهنیتِ خراب تو است که همه چیز را پیرامون پول می‌چینی. که داشتن و یا نداشتنش را اینقدر پررنگ می‌کنی و برایش فلسفه می‌بافی.

اما همه‌ی این‌ها دلیل دارد. اگر پول عقده‌ام شده، دلیل دارد. همه‌ی آن دلایلی که گفتم در چند پست قبل، که در دوران بچگی، یکی یکی استعدادهای ظاهری بود که پی هیچکدام گرفته نشد. از نقاشی و موسیقی و عکاسی و نویسندگی تا فیلم و سینما و حتی ورزش‌های مختلف.

برای اکثر افراد جامعه، آنهایی که به‌خاطر شرایط زندگی اجتماعی‌ام باهایشان برخورد داشته‌ام، قابل درک نیست جزئیات اثرات بی‌پولی در زندگی‌ام. بله که فقیرتر و بیچاره‌تر از من فراوان است. کودکانی که مجبورند کار کنند و حتی شرایط تحصیل ندارند. کودکانی که در خیابان به دنیا می‌آیند و بزرگ می‌شوند و غذا ندارند بخورند...

اما من بخاطر جایگاه اجتماعی‌ام و شرایطی که در طول زندگی با آن‌ها دست و پنجه نرم کرده‌ام، و شرایط خانوادگی، عموما با افرادی سر و کله زده‌ام که از نظر ظاهری و موقعیت اجتماعی به آن‌ها می‌خورده‌ام. برای این افراد نگرفتن پول تو جیبی چیز عجیبی است. برای من عادی است. برای من دنبال نکردن علایق به دلیل مشکلات مالی عادی است. از بچگی اینگونه فکر می‌کردم که پولی نیست که من برایش نقشه‌ای بکشم و دست دراز کنم. شاید بوده و والدم اخلاقش باعث شده چنان فکری کنم، شاید هم واقعن نبوده. که این اصلن سوال نیست. مهم این است که در ذهن من، جایی برای دنبال کردنِ علایق، دنبال کردن تفریح، دنبال کردن هر آن چیزی که در تلویزیون می‌بینی، به دلیل نبودن پول، نیست.

همه‌ی آن استعداد‌های ظاهری، علایق و نیازها را در نظر بگیرید، به آن‌ها موارد دیگری را هم اضافه کنید. در عمرم هرگز یک گوشی تلفن همراه عالی نداشته‌ام. همیشه مجبور به خرید یک مدل ارزان بوده‌ام. هرگز فکر خرید دوربین عکاسی را هم در ذهن نداشته‌ام. گرچه با دوربین رفقا یکی دو بار بهتر از خودشان عکس گرفته‌ام. هرگز پول خریدن لپ‌تاپ عالی مورد نظرم را نداشته‌ام. هل همین حالا هم یک لپ‌تاپ تخمی قدیمی دارم که هر لحظه ممکن است زیر کارم وا بدهد و بدبخت دو عالم شوم. در حالی که با ضریب اطمینان بالا، داشتن یک لپ‌تاپ مک موفقیت کاری و مالی مرا تضمین می‌کند. هرکسی مرا می‌بیند می‌گوید چرا غلطی نمی‌کنی؟ با چه چیزی باید غلطی بکنم؟

الان اگر دوربین درست درمان داشتم، شاید با عکاسی پول در می‌آوردم. این در مورد خیلی چیزهای دیگر هم صادق است. اگر شرایطش را داشتم، با عشق اول و آخرم، سینما و فیلمسازی پول در می‌آوردم. اما خب، گفتم که، از بچگی نباید دنبال استعداد و علایق می‌رفتیم.

این تمام مصایب بی‌پولی نیست. مشکل حادتر ازاین حرف‌هاست. در زمان تحصیل در دانشگاه، شاید مهم‌ترین دلیلی که مانع از پیدا کردن پارتنر می‌شد، که جرئتم را برای ابراز علاقه به دخترهایی که دوست داشتم می‌گرفت، بی‌پولی بود. این را راستش تابه‌حال به کسی نگفته بودم. حقیقت این است که وقتی پولی نداری، نه‌تنها جرئت ابراز علاقه را پیدا نمی‌کنی، که اعتماد به نفست کم و کم‌تر می‌شود. که می‌ترسی خودت باشی و خودت را بروز بدهی. این فقط سطح مشکلات و مصایب بی‌پولی است.

بی‌پولی نمی‌گذارد زندگی‌ات را بکنی. بی‌پولی شخصیتت را له می‌کند. و این بدتر هم می‌شود، وقتی که به اجتماع نخوری. وقتی که مانند بقیه نباشی، که نتوانی خودت را در جامعه جا بندازی و همرنگ شوی. و وقتی ببینی یکی یکی استعدادهایت بخاطر بی‌پولی به هدر می‌روند.

هی می‌گویم بی‌پولی و آخ که چقدر متنفرم از ایده‌ی بی‌پولی فیلم نعمت‌الله. فیلمش فیلم بدی نیست، اما ایده‌اش همیشه اذیتم می‌کرد و این را هم تابه‌حال نگفته بودم. بی‌پولی را فانتزی کرده و مصایب بی‌پول‌ها را با نشان دادن فردی که برای چشم و هم‌چشمی دو کیسه بیشتر برنج می‌گیرد یکی نشان می‌دهد. و آخ که چقدر هم طرفدار دارد.

بی‌پولی و تاثیرش خیلی بیشتر از حدی است که یک آدم که در خانواده‌ای معمولی در شهری بزرگ مانند تهران بزرگ شده، بتواند تصورش را بکند. بی‌پولی ویران‌کننده است.

همین الان، اکثر دوستانم واقعن اگر دارند گهی می‌خورند، (در پست‌های یکی دو سال قبلم اشاره کرده بودم، که فقط من هستم که هیچ گهی دارم نمی‌خورم) همه از طرف خانواده دارند حمایت مالی می‌شوند یا در شروع حمایت مالی شده‌اند. حداقل مسکن و کار یا یکی از این دو. و برای همین‌ها، واقعن چقدر می‌توانم توضیح بدهم که من یک سوم شرایط تو را هم ندارم؟ چه می‌فهمند؟ تجربه‌ام نشان داده نمی‌فهمند. و البته اصراری هم نیست. دارند زندگی‌شان را می‌کنند و نوش جانشان. ولی شرایطمان خیلی فرق می‌کند و نباید مقایسه شویم.

بی‌پولی من، در حال حاضر، همین الان، همین لحظه که دارم این متن را می‌نویسم، روی عدم موفقیت من دارد تاثیر بزرگی می‌گذارد. پس حق بدهید که دغدغه/عقده باشد.

ادامه دارد...

پرت و پلا راجع‌به پول در ساعت ۳ نصفه‌شب

واقعن دارد برایم کم‌اهمیت می‌شود. پول را می‌گویم. نه اینکه پول نخواهم یا دنبالش نروم، که دیگر دغدغه‌ی بزرگم نیست.یا حداقل در آینده‌ای نزدیک نخواهد بود. شاید، نه حتمن.

قضیه از این قرار است که دارم به این نتیجه می‌رسم که پول آنقدر که فقرا یا بی پول‌ها گنده‌اش کرده‌اند اهمیت ندارد. اهمیتش در رفاه است و رفاه احتمالن مهم‌ترین چیز است، اما بعد از یک چیز دیگر. چیز مهم‌تری که همه فکر می‌کنند معلول رفاه است، اما نیست. آن آسودگی خاطر است. می‌توان بی‌پول بود و آسودگی خاطر داشت، می‌توان پول‌دار بود و آسودگی خاطر نداشت. گرچه در هر حالتی داشتن آسودگی خاطر سخت است و به همین دلیل است اغلب انسان‌ها ناراضی‌اند.

باز هم تاکید می‌کنم، من هم هدفم پول است، اما دیگر عقده‌ام نیست. یا به عبارت دقیق‌تر نخواهد بود.

به عنوان کسی که همیشه بی‌پول بوده، همیشه عقده‌ی پول داشتم. و همیشه فکر می‌کردم پول مهم‌ترین چیز است. چرا که با خودم فکر می‌کردم در آینده پول در خواهم آورد. اما الان می‌دانم که خبری از آن «آینده» نیست؛ به احتمال زیاد. و این باعث شده فکر کنم پول آنقدر هم اهمیت ندارد.

می‌توانی با انجام دادن کاری که دوست داری، آسودگی خاطر نسبی داشته باشی. البته این درسی‌ست که همه‌ی پول‌دارهای خفن، کارآفرین‌های خفن پول‌دار، سعی کرده‌اند به ما بدهند. که تقریبن همه‌شان دنبال کاری که دوست داشته‌اند رفته‌اند. و از آن پول درآورده‌اند.

راستش یک دلیل دیگر همین است. اغلب کسانی که دور و برم دنبال پول رفته‌اند، چه به آن رسیده‌اند، چه نه، خوشحال نیستند و آن فرسنگ‌ها از آن آسودگی خاطر فاصله دارند...
در چند ماه اخیر چندین بار پیشنهاد کارهای کارمندی، اداری با حقوق پایین، متوسط یا بالا را رد کردم. چندین پیشنهاد نصفه و نیمه یا کامل داشتم که بدون هیچ شکی همه را رد کردم. و به نظرم کار درستی است. غیر از اینکه پول درآوردن از آن راه اصلن حال نمی‌دهد، کسی را نمی‌شناسم که از این طریق‌ها «پول‌دار» شده باشد. همه برای اینکه فعلن سر و کونشان را جمع کنن سراغ این مشاغلِ دوست‌نداشتنیِ متوسط می‌روند و هرگز از این مشاغل و از این زندگی خارج نمی‌شوند.

و این بزرگ‌ترین ضربه‌ی کارمندی‌ (و سایر مشاغل مشابهش) است. که تو را در همان وضعیت نگه می‌دارد. شاید فکر کنی داری آن را در آب‌نمک می‌گذاری، اما آن تو را در آب‌نمک نگه می‌دارد. راستش هرگز شرایطت برای ترک آن جایگاه، آن آب‌نمک ناخوشایند، آماده نخواهد شد.

مطمئنن درباره صد درصد موارد مشاغل این‌چنینی یا کارمندی حرف نمی‌زنم، ولی غالب آن‌ها این چنین هستند.

این‌گونه که وقتی یک بار به این شرایط نصفه و نیمه تن بدهی، باید تا آخر عمر تن بدهی. و آن لحظه‌ی موعود هرگز فرا نخواهد رسید. لحظه‌ی «افتادن روی غلطک»، لحظه‌ی «سر و سامان گرفتن»، لحظه‌ی «پرداختن به آنچه که دوست داری».

اینکه کشورمان تخمی‌ست هم بهانه است. نه اینکه تاثیر نداشته باشد، که دارد، شدیدن هم دارد. در مورد خودم اگر در کشوری با شرایط بهتر (یا حتی همین‌جا با پولی بیشتر) زندگی می‌کردم، قطعِ به یقین الان زندگی روبراه‌تری داشتم. حتی شاید یکی دو اتفاق کوچک در زندگی‌ام جور دیگری رخ می‌داد (شانس می‌آوردم؟) الان وضعم چند برابر بهتر بود. اما حرفم این است که زندگی در یک کشور تخمی، با شرایط تخمی، دلیل نمی‌شود که گند بزنی به زندگی خودت. «چون در این کشور تخمی زندگی می‌کنیم، پس به جای اینکه برویم دنبال علاقه، برویم دنبال پول.» شاید یک در ده هزار از کسانی که به جای علاقه دنبال پول می‌روند به پول واقعی و درست درمان برسند. بعله! جمله در دل خودش تضاد دارد، وقتی کشوری تخمی است، خب دنبال پول رفتن هم تو را به پول نمی‌رساند. و اگر به پول برسی (که نمی‌رسی) آن رضایت و آسودگی خاطر را به تو نمی‌دهد.(شاهد دیگر این قضیه آن است که اغلب کسانی که از این کشور و در شرایطی که هیچ کاری بلد نبودند و نمی‌توانستند زندگی خودشان را بچرخانند مهاجرت کردند، در کشور مقصد هم گه خاصی نتوانستند بخورند؛ یک زندگی معمولی یا حتی بدتر ساخته‌اند.)

نزدیک یک سال پیش (شاید یکم این‌ور و آن‌ور) یک مقاله‌ای منتشر شد که فکر کنم مقاله‌ای دانشگاهی بود. یعنی واقعن علمی. که از روی چند هزار نفر و در طول یکی دو دهه تحقیق کرده بودند: احساس شادی و خوشبختی واقعی معمولا در شرایطی رقم می‌خورد که یک شریک زندگی خوب و درست درمان داشته باشی. نه پول و قدرت و موقعیت اجتماعی و ... .

یکی دیگر از دلایلی که برای استدلالم دارم، دوستم است. او همیشه پول داشته، حتی وقتی پول نداشته (در مقایسه با من). نکته‌ی زندگی‌اش این است که پول آنچنان دغدغه‌اش (یا دراقع مانند من عقده‌اش) نبوده. هنوز هم نیست. دارد کاری که دوست دارد را انجام می‌دهد و از آن پول بدردخوری به دست می‌آورد. زمانی که داشتم برای قبول یک پیشنهاد شغلی تصمیم می‌گرفتم، در کافه‌ای به من گفت نکن. گفت بهت کمک می‌کنم بیای از کاری که دوست داری پول دربیاوری. جمله‌ای گفت که دوست داشتم بشنوم و از صمیم قلب با آن موافقم: برای رسیدن به هدف اصلی زندگی‌ات، خودت را در مسیر اشتباه نینداز. (حالا اینکه من چنان به حرفش گوش ندادم چون واقعن شرایط خیلی خیلی افتضاحی دارم، ولی از شانس بد یا خوبم، آن کار درست نشد، به کنار.)

اما الان فکر می‌کنم واقعن احساس شادی، خوشبختی، رضایت و آسودگی خاطر، نه صرفن با پول که بیشتر با داشتن شریک زندگی خوب (تجربه‌ی خیلی محدودی از آن دارم) و انجام کاری که دوست داری به دست می‌آید. شاید هم این‌چنین نباشد. شاید همه‌ی این پرت و پلاها را گفتم که نقطه‌ی کوچک کوچک نانومتری امیدم را اندکی پررنگ‌تر کنم. شاید اینکه می‌دانم هرگز پول‌دار نخواهم شد، باعث شده این افکار پرت و پلا به ذهنم بیاید تا دیگر عقده‌ام (یعنی همان پول) رشد نکند یا حتی کوچک‌تر شود.

شاید بعد از حدود سه دهه بی‌پولی، این روش مبارزه‌ی حقیرانه‌ی مغزم در برابر مشکل بی‌پولی باشد. شاید هم حق با آن کارآفرین‌های سوپر پول‌دار و آن دانشمندان و آن دوستم باشد.

فکر پلید

افکار پلیدی به ذهنم می‌آید. و راستش مرا به وحشت می‌اندازد. نه خیلی زیاد، که اندکی. این افکار پلید، پدیده‌ای نو هستند. برای من سابقه‌ی طولانی نداشته‌اند. نه اینکه به آن‌ها فکر نکرده باشم، اما نظری غیرقابل خدشه داشتم. و از نظرم مطمئن بودم. حالا اما شک و تردیدم زیاد شده و جواب جدیدی می‌طلبند.

این افکار به دو بخش تقسیم می‌شوند: شخصی و جهانی.

پیش از برشمردن آن‌ها چند نکته قابل توجه است:

اول اینکه این دو بخش از قضا با هم متضاد هستند. نه در ذات که در وجود. یعنی علتی که به گونه‌ای ثانویه باعث به وجود آمدن بخش اول شده، خود عامل پدید آمدن مانعِ بخش دوم است. و این تنها بخش کوچکی از مناقشات فکری‌ای است که با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنم.

دوم آنکه فکر به جای چیزهای بدردخور سمت این چیز‌های بدردنخور می‌رود. بدردنخور از این نظر که درواقع هیچ‌وقت رنگ واقعیت به خود نخواهند گرفت. اما در ذاتشان مسائلی بسیار مهم هستند. شاید بزرگ‌ترین مسئله‌ی جهان.

سوم اینکه من با احتیاط نوشته‌ام این‌ها را. شما هم با احتیاط سراغشان بروید.

به عنوان آخرین تاکید قبل از نام بردن این افکار پلید، این را بگویم که این‌ها بزرگ‌ترین سوالاتی‌ست که در زندگی با آن روبرو شده‌ام. سابق بر این می‌پنداشتم که این‌ها ثابت‌اند و قابل چشم‌پوشی نیستند. اما حالا مطمئن نیستم. و این اندکی خطرناک به نظر می‌رسد. خطرناک‌تر از پروسه‌ی ایتیئیست شدنم.

این را هم بگویم که اینجا محل قضاوت نیست. و کسی این را نمی‌خواند که قرار باشد قضاوتم کند، باری نه از قضاوت دیگران هراسی دارم و نه شرمی از بیان افکارم. که افکار فقط فکر هستند و حرجی بر آنان نیست. زانک مهم‌تر از آن اینکه قضاوت شدن برایم پشیزی ارزش ندارد. روزگار چندانی‌ست که وقعی بر نظرات دیگران بر خودم نمی‌نهم. پس پیس آف.

اولین مورد اما در قسمت شخصی این است. گاهی فکر می‌کنم که والدینم بمیرند. »بمیرند« و نه اینکه »کاش بمیرند« که میان این دو تفاوت بسیار است. و تفاوتش واضح است و حوصله‌ی توضیح دادنم نیست. اما خود جمله را توضیح می‌دهم: نه چندان تازه است که فکر خودکشی در مغزم وول می‌خورد. در جریانید. این فکر در حرکتی سینوسی قوت و ضعف می‌یابد. تا جایی که داشتم به مفاد ویدئوی اعتراف به خودکشی و پیام‎‌هایم فکر می‌کردم. اما در همه‌ی موارد یک چیز مانعم می‌شد. تصور حال و روز والدینم بعد از اطلاع از مرگ من. و این فکر هنوز هم با من است. حالا نه با قساوت قلب که با نرمیِ هرچه تمام‌تر به این فکر می‌کنم که روزی که این دو بمیرند، می‌توانم خودم را بکشم. البته برای باقی‌مانده‌ها سخت خواهد بود که دیگر در آن مرحله به تخمم.

اما این مسئله‌ی شخصی در کنار مسئله‌ی جهانی می‌آید. و قبل از بازگویی مسئله‌ی جهانی، از پیوند این دو باید بگویم. مسئله را باز کنیم: مرگ پدر و مادر به عنوان عزیزانی که »در ذهنم« بود و نبودم را تحت تاثیر قرار می‌دهند. حالا در کنارش بقیه‌ی عزیزان را بگذارید. اعضای خانواده و دوستان نزدیک. کسانی که سختشان است نبودنم. و بعد دایره را بی‌دلیل بازتر کنید. هرکسی که حسی نسبت به من دارد. و بازتر: هرکسی که منافعی مشترک با من دارد. و بازترتر: هرکسی منافع مشترک یا متضاد با من دارد. آیا من باید به همه‌ی این آدم‌ها باج بدهم؟ آیا باید »بودن«ـم را فدای احساسات این‌ها بکنم؟ فرصتِ نبودنم را چطور؟ تا کجا این دایره را می‌توان گسترش داد و لحاظ کرد؟ تا کجا را باید به تخم گرفت؟

مسئله‌ی جهانی را از همین می‌توان نتیجه گرفت غیر از اینکه نفع شخصی را هم باید قاطی‌اش کرد. و البته قانون طبیعت. که قانون طبیعت خیلی مهم‌تر می‌نماید در اینجا. به عنوان مقدمه یک گزاره‌ی ظاهرن بی‌ربط بگویم: »گرمایش جهانی و به گا دادنِ کره‌ی زمین و حیات همه‌ی موجودات از جمله مهم‌ترینش خود انسان‌ها، در ادامه‌ی قانون بقای اصلح و انتخاب طبیعی است.« این به نظرم یک نکته‌ی اساسی است که از آن غافل شده‌ایم. در واقع تمامیِ اتفاقات جوامع انسانی در مسیر انتخاب طبیعی هستند. اما انسان‌ها خود را باهوش‌تر از طبیعت می‌‎دانند که باعث می‌شود فکر کنند انتخاب طبیعی را رد کرده‌اند. غافل از اینکه خود ماهیت باهوش‌تر بودن، در ادامه‌ی فرگشت و انتخاب طبیعی و بقای اصلح است. و طبیعت البته که این‌کاره است.

تمام بلایایی که بشر بالاتر بر سر بشر پایین‌تر آورده، در تمام طول تاریخ، از سرِ انتخاب طبیعی است. سابق بر این قوی‌تر و مناسب‌تر و وفق‌داده‌تر بوده و حالا هم همان است. یکی به هر دلیلی بیشتر بلد است دیگری را به زیر بکشد تا خودش بقا یابد.  در نتیجه‌اش انسان‌ها هی همدیگر را به گا می‌دهند.

از قبل هم می‌دانیم که جهان بعدی وجود ندارد. پس چرا جلوی خودمان را بگیریم؟ چرا مال دیگران را نخوریم؟ چرا دست درازی نکنیم؟ چرا ستم نکنیم؟ اگر دلش را داریم و می‌توانیم؟ حقیقت این است که بالای 99.9999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 درصد افراد در طول تاریخ هربار توانسته‌اند این کار را کرده‌اند. حالا نکردنش شاید اشتباه من است. شاید هم نشانه‌ی ضعف. که جزو آن موجوداتی هستم که ضعیف‌تر و در نتیجه از بین‌رونده‌اند.

این درگیری ذهنی جهانی، شاید سال‌ها و سال‌های پیش‌رو در مغزم وول بخورد. و نتیجه‌اش تاثیر بزرگی بر زندگیِ خودم و صدالبته همه‌ی دنیا خواهد داشت. تا آن روز اما، به رفتار بر مدار اخلاق خود ادامه می‌دهم.